Thiều Quang
Sáu năm trước, giới văn nghệ sĩ trong nước và hải ngoại bàng hoàng nhận tin nữ sĩ Minh Đức Hoài Trinh về cõi ta bà ngày 9 Tháng Sáu, năm 2017. Người hâm mộ ngậm ngùi thương tiếc nữ sĩ tài hoa với những dòng thi phẩm đã đi vào một phần đời của họ.
Tác giả của “Kiếp Nào Có Yêu Nhau” sinh năm 1930 tại Huế, con quan Tổng Đốc Võ Chuẩn. Ông nội của bà là Võ Liêm, Thượng Thư Bộ Lễ của triều đình. Bà là em ruột nhà văn nữ Linh Bảo và là cô của nhạc sĩ Võ Tá Hân.
Bà đã tham gia phong trào kháng chiến chống Pháp khoảng năm 1948, nhưng sau đó bỏ về Huế tiếp tục việc học. Năm 1964, bà du học tại Pháp về ngành báo chí và Hán Văn tại trường ngôn ngữ Đông Phương, Paris.
Tài hoa của Minh Đức Hoài Trinh tỏa sáng ở mọi lĩnh vực chữ nghĩa. Ra trường năm 1967, bà làm phóng viên cho đài truyền hình Pháp ORTF, là một phóng viên chiến trường tầm cỡ quốc tế, một ký giả hoạt động ở mọi lĩnh vực, bà đã làm nhiều phóng sự ở nhiều nơi sôi động như Algérie, Việt Nam…
Khi sáng tác và viết báo, bà dùng các bút danh như Hoàng Trúc, Nguyễn Vinh, và Bằng Cử.
Năm 1972, bà được cử theo dõi và tường thuật cuộc hòa đàm Paris giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Năm 1973, bà được bổ nhiệm cử sang Trung Đông theo dõi cuộc chiến giữa Palestine và Do Thái. Sau đó, bà trở về Việt Nam giảng dạy khoa báo chí tại Viện Đại Học Vạn Hạnh (Sài Gòn) năm 1974-1975.
Sau biến cố 1975, bà trở lại Pháp cho xuất bản tạp chí “Hồn Việt Nam” và cộng tác với đài phát thanh ORTF với chương trình Việt Ngữ để tranh đấu cho những văn nghệ sĩ Việt Nam bị Cộng Sản cầm tù. Bà đứng ra thành lập Hội Văn Bút Việt Nam Hải Ngoại và vận động để được công nhân hội viên Hội Văn Bút Quốc Tế tại Rio de Janeiro, Ba Tây, vào năm 1979.
Ngoài những bài báo, bà còn sáng tác khoảng 25 tác phẩm văn học. Phu quân của nữ sĩ, nhà văn Nguyễn Huy Quang, đã thực hiện một tập sách khá đầy đủ những tài liệu, bài vở và hình ảnh với tiêu đề: “Văn Nghiệp và Cuộc Đời Minh Đức Hoài Trinh.”
Nhắc đến nữ sĩ Minh Đức Hoài Trinh, là nhắc đến những bài thơ tình yêu tan vỡ. Cuộc tình ngang trái không tròn vẹn trong thơ Hoài Trinh nức nở, cay đắng, và sâu đậm. Những “Kiếp Nào Có Yêu Nhau” hay “Đừng Bỏ Em Một Mình” đưa tên tuổi của Hoài Trinh bay cao trong giới văn nghệ miền Nam thập niên 1960. Nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành những bản tình ca buồn bất hủ đi vào lòng nhiều thế hệ.
Nhạc sĩ Phạm Duy từng kể lại như sau trong hồi ký của ông: “Năm 1948, nơi không gian nhỏ hẹp là khu vực của làng văn nghệ Quần Tín (tỉnh Thanh Hóa) vào thời gian mà cuộc toàn quốc kháng chiến đã gần đi vào năm thứ hai. Tôi bấy giờ đang là quân nhân, bỗng gặp lại Minh Đức Hoài Trinh lúc đó được mười bảy tuổi từ thành phố Huế thơ mộng chạy ra với kháng chiến. Nàng còn đem theo đôi gót chân đỏ như son và đôi mắt sáng như đèn pha ô tô. Từ tướng Tư Lệnh Nguyễn Sơn cho tới các văn nghệ sĩ, già hay trẻ, độc thân hay đã có vợ con… ai cũng đều mê mẩn cô bé này. Phạm Ngọc Thạch từ Trung Ương đi bộ xuống vùng trung du để vào Nam bộ, khi ghé qua Thanh Hóa, cũng phải tới Trường Văn Hóa để xem mặt Hoài Trinh. Hồi đó, Minh Đức Hoài Trinh đã được Đặng Thai Mai coi như là con nuôi và hết lòng nâng đỡ.”
Đến năm 1954, cơ duyên đã cho nhạc sĩ Phạm Duy gặp lại nữ sĩ khi ông đến Paris sống khoảng hai năm. Khi đó, bà đang sống cùng người em trai trong một căn phòng nhỏ hẹp. Ba lần gặp nhau đó, ông đã soạn được hai bài tình ca bất hủ: “Đừng Bỏ Em Một Mình” và “Kiếp Nào Có Yêu Nhau.”
Về mối duyên thơ nhạc của mình cùng nữ sĩ Minh Đức Hoài Trinh, cố nhạc sĩ Phạm Duy từng nói: “Nhạc tình của tôi trong loại nhạc tình cảm tính, nhạc của lứa đôi, nên tôi rất chú trọng tới chữ ‘nhau’: Cho nhau, Đừng xa nhau. Một bài thơ cũng ở trong chữ ‘nhau’ của Hoài Trinh đã nói lên mối tình xanh vẫn còn lo sợ. Bài thơ nhan đề ‘Kiếp Nào Có Yêu Nhau’”
Bà đã dùng ngòi bút và khả năng của mình thường xuyên tranh đấu cho các văn nghệ sĩ bị Cộng Sản giam cầm phải được trả tự do, ngoài những bài báo, bà còn sáng tác hơn 25 tác phẩm giá trị, bao gồm cả truyện ngắn và thơ.
Ngày 9 Tháng Sáu năm 2017, tại bệnh viện Huntington Valley Healthcare Center, Huntington Beach, nữ sĩ chia tay cõi trần, hẹn lại “Kiếp Nào Có Yêu Nhau.” Bà hưởng thọ 87 tuổi.
