LONDON, Anh (NV) – Một pho tượng cổ trị giá triệu đô la vừa được trao trả cho đại diện Sứ Quán Việt Nam tại London, Anh.
Theo báo Tuổi Trẻ hôm 14 Tháng Chín, đó là pho tượng Nữ Thần Durga, được chế tác bằng đồng, có bốn tay, được xác nhận “có niên đại hơn 1,300 năm,” dài khoảng 2 mét và nặng khoảng 250 kg.
Trên thân tượng hiện có một số vết sứt ở hai tai, một số ngón tay và bàn chân phải.
Việc trao trả pho tượng cho Việt Nam được mô tả là “thành quả sau quá trình điều tra của Cơ Quan Điều Tra An Ninh Nội Địa Mỹ (HSI) đối với nhà buôn Douglas Latchford, trong nỗ lực chống buôn bán bất hợp pháp các cổ vật, cũng như sự phối hợp tích cực giữa HSI với Sở Cảnh Sát London.”
Theo thông tin HSI khai thác từ hồ sơ ngân hàng và email giao dịch cổ vật của ông Latchford, ông này đã tới Việt Nam hồi Tháng Mười Một, 2008, để mua “một tác phẩm nghệ thuật” và chuyển khoản $2 triệu vào tài khoản ngân hàng của một người có địa chỉ email tiếng Việt.
Đến Tháng Giêng, 2009, ông Latchford gửi email cho một đại lý buôn cổ vật cho thấy hình ảnh chụp pho tượng Nữ Thần Durga “bao phủ bởi bụi bẩn và khoáng chất, giống như vừa được khai quật.”
Ông Latchford cho biết pho tượng “được tìm thấy” tại Thánh Địa Mỹ Sơn ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
Trong thông báo, ông Ivan Arvelo, đặc vụ HSI, cho biết ban đầu pho tượng Nữ Thần Durga từng được rao bán cho một người mua ở Mỹ với giá “$20 triệu,” nhưng giao dịch bất thành do người mua rút lại thỏa thuận.
Nhiều năm sau, theo một tài liệu tại Anh, giới buôn lậu cổ vật đẩy giá pho tượng lên “$35 triệu” trên thị trường chợ đen.
Cũng theo Arvelo, ông Latchford được xác định là một nhà buôn cổ vật bị đánh cắp, với nhiều giao dịch bất hợp pháp trong nhiều thập niên và “đã thu lợi được hàng triệu đô la từ người mua và đại lý buôn cổ vật ở Mỹ.”
Sau khi ông Latchford qua đời vào năm 2020, con gái của ông là bà Julia Copleston, được thừa kế từ cha mình hơn 125 bức tượng, di vật bằng vàng bị cáo buộc là đánh cắp từ Cambodia.
Trong một thỏa thuận dàn xếp vụ kiện, bà Copleston đã đồng ý trả lại $12 triệu, cũng như đồng ý giao nộp pho tượng Nữ Thần Durga được cha mình mua bằng tiền bất hợp pháp, hiện đang lưu trữ tại Anh.
Hiện chưa rõ khi được đưa về Việt Nam, pho tượng Nữ Thần Durga sẽ được trưng bày ở đâu. (N.H.K) [qd]